معرفی سامانه‌های مخصوص؛ از یارانه نقدی تا وام 20 میلیونی
تاریخ انتشار: ۱۳ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۸۷۳۴۲۳
زندگی ما مردم عادی شاید سروسامان نداشته باشد، ولی تا دلتان بخواهد برایمان سامانه طراحی کرده‌اند تا بتوانیم کارهایمان را راحت‌تر انجام بدهیم. مثلا سامانه خودنویس که این روز‌ها سروصدای زیادی به‌پا کرده و باعث ناراحتی و اعتراض بعضی از مشاوران املاک شده است و دست مالک و مستاجر را برای نوشتن قرارداد اجاره رایگان باز گذاشته یا سامانه وام‌ها که مردم با مراجعه به آن می‌توانند برای وام ازدواج و فرزندآوری و ودیعه مسکن ثبت‌نام کنند و در نوبت باشند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
سامانه یارانه نقدی، دهک‌بندی خانوار و سامانه استعلام رتبه اعتباری هم داریم. سامانه شبکه ملی اعتبار یا همان شما هم برای کالابرگ راه‌اندازی شده است. برای رجیستری کردن گوشی‌های مسافری، سامانه همتا طراحی شده و کسانی که می‌خواهند در حراج سکه و شمش طلا شرکت کنند باید اول در سامانه مرکز مبادله ثبت‌نام کنند. سامانه یکپارچه خودرو هم که امسال ماجرا‌های زیادی به‌همراه داشت و هر بار خبر‌های زیادی درباره این سامانه منتشر شد.
از این سامانه‌ها زیاد است و این لیست ته ندارد، مثلا همین چند روز پیش سامانه احراز هویت دیجیتالی ایرانیان (هدا) و طرح ثبت ولادت و صدور هوشمند شناسنامه نوزاد و طرح متمرکزسازی چاپ و صدور شناسنامه افتتاح شد. چند روز پیش هم یک سامانه معرفی شد برای دریافت اعتبار ۲۰ میلیون تومانی خرید از نمایشگاه‌های بهاره و فروشگاه‌های لوازم خانگی و ...
سامانه خودنویسسامانه خودنویس از ۲۱بهمن‌ماه راه‌اندازی شد. این سامانه با هدف رایگان‌شدن ثبت قرارداد‌های اجاره طراحی شده تا مالک، مستاجر و مشاوران املاک برای مواردی مثل، ثبت و استعلام قرارداد اجاره به‌صورت رایگان، به این سایت مراجعه کنند. نکته مهم این است که با راه‌اندازی سامانه خودنویس مستاجر و مالک بدون نیاز به حضور مشاور املاک می‌توانند صفر تا صد قرارداد اجاره را بنویسند و نهایی کنند و در پایان کد رهگیری هم بگیرند.
همه مراحل هم رایگان است و خبری از حق کمیسیون برای مشاور املاک نیست. در این سامانه هم مالک و هم مستاجر می‌توانند قرارداد بنویسند و بعد با حضور دو شاهد، قرارداد را ثبت کنند. آدرس سامانه خودنویس khodnevis.mrud.ir است که جایگزین سامانه املاک ایران شده است و فعلا فقط امکان ثبت رایگان قرارداد‌های اجاره در این سازمانه وجود دارد، اما کسانی که خانه می‌خرند، نمی‌توانند با استفاده از این سامانه قرارداد رایگان بنویسند و از شر حق کمیسیون‌های سنگین خرید و فروش خانه راحت شوند در همین راستا خبر خوب این است که از سال ۱۴۰۳، امکان ثبت قرارداد‌های خرید و فروش مسکن هم به امکانات سایت خودنویس اضافه میشود.
سامانه مرکز مبادله ایرانسامانه مرکز مبادله طلا، برای خرید ارز و شمش طلا طراحی شده بود که این روز‌ها حراج سکه هم در همین سامانه انجام میشود. آدرس این سامانه market.ice.ir است و متقاضیان خرید سکه طلا اول باید در این سامانه ثبت‌نام کنند. مثلا همین امروز ۱۳ اسفند حراج ربع سکه برگزار میشود. کسانی که می‌خواهند سکه بخرند باید اول در این سامانه ثبت‌نام و احراز هویت کرده باشند و بعد طبق شیوه‌نامه در حراج شرکت کنند.
برای ثبت‌نام در سامانه معاملات باید از طریق شماره همراه منطبق با کد ملی خود اقدام و سپس اطلاعات هویتی، آدرس، شماره حساب و شماره کارت خود را ثبت کنید. احراز هویت در سامانه معاملات طلا غیر حضوری و از طریق سازمان ثبت احوال استعلام میشود. یازدهمین دوره حراج شمش طلا هم امروز در تالار معاملات مرکز مبادله انجام میشود و کسانی که از قبل در سامانه ثبت‌نام کرده‌اند، می‌توانند در یازدهمین دوره حراج شمش طلا شرکت کنند.
مرکز مبادله تالار اسکناس ارز هم دارد که در این تالار انواع اسکناس ارز‌هایی مثل یورو، دلار، روبل، دینار، لیر، یوآن در یک بستر عرضه و تقاضا مورد معامله قرار می‌گیرد. اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند از طریق این مرکز ارز دانشجویی، ارز درمانی، ارز ماموریتی و ارز مسافرتی خریداری کنند.
سامانه وام‌های ازدواج، فرزندآوری و ودیعه مسکنوامهای قرض‌الحسنه ازدواج، فرزندآوری و وام ودیعه مسکن برای خودشان سامانه‌های جداگانه‌ای دارند؛ مثلا کسانی که می‌خواهند وام ازدواج یا فرزندآوری بگیرند باید به سامانه تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزند بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به نشانی ve.cbi.ir که تنها مرجع رسمی کشور برای ثبت‌نام متقاضیان است، مراجعه کنند. زوج‌هایی که می‌خواهند وام ازدواج بگیرند باید به‌صورت جداگانه فرم مربوط به وام ازدواج را تکمیل و ثبت‌نام کنند.
اگر همه اطلاعات وارد شده از طرف متقاضی، صحیح باشد، این اطلاعات، توسط سازمان ثبت احوال جمهوری اسلامی ایران، تایید و پیامی حاوی کد رهگیری ده رقمی برای افراد فرستاده میشود. این کد ۱۰ رقمی، برای رهگیری وضعیت وام ازدواج است و در بقیه مراحل ثبت‌نام، تا زمان دریافت مبلغ وام، داشتن این کد، برای انجام مراحل دیگر و پیگیری وضعیت درخواست وام ازدواج، ضروری است. برای وام فرزندآوری نیز باید به همین سامانه مراجعه کنید و بعد از کلیک روی قسمت تسهیلات وام قرض‌الحسنه فرزند، فرم مربوطه را کامل کنید و کد رهگیری ۱۰ رقمی دریافت کنید.
اما سامانه دریافت وام ودیعه مسکن جداست. مستاجرانی که می‌خواهند این وام را بگیرند، باید اول به سامانه جامع طرح‌های حمایتی به آدرس saman.mrud.ir مراجعه و روی گزینه تسهیلات مسکن کلیک کنند. بعد از احراز هویت و دریافت رمز یک‌بار مصرف می‌توانید وارد صفحه دستورالعمل اجرایی دریافت تسهیلات کمک ودیعه مسکن شوید. در این صفحه به متقاضی توضیح داده میشود که برای دریافت وام، اول باید محل اقامت خود را در سامانه ملی املاک و اسکان کشور ثبت و بعد برای دریافت اقدام کنند.
چون به مستاجرانی که در تهران زندگی می‌کنند وام ۲۰۰ میلیون تومانی، کسانی که در شهرهای بزرگ و مراکز استان اقامت دارند وام ۱۵۰ میلیون تومانی و ساکنین شهرهای کوچک و روستاها به ترتیب ۱۰۰ میلیون و ۴۰ میلیون تومان وام تعلق می‌گیرد. به‌همین دلیل ثبت و تایید محل اقامت متقاضی وام برای تعیین مبلغ وام خیلی مهم است. جامعه هدف تسهیلات ودیعه مسکن طبق مستاجران متاهل هستند، اما آقایان مستاجر بالای ۴۵ سال و خانم‌های مستاجر بالای ۳۵ سال هم در زمره متقاضیان وام قرار می‌گیرند. اقساط وام ودیعه مسکن طبق مصوبه شورای پول و اعتبار با سود ۲۳ درصد محاسبه میشود و باید در پنج سال تسویه شود.
سامانه مخصوص یارانه نقدی و دهک‌بندی خانواراز دو ماه پیش بررسی وضعیت اقتصادی خانوار به صورت صدک بندی انجام میشود به‌همین دلیل بعضی از سرپرستان خانواری که نامشان در لیست یارانه بگیر‌ها بود، در دو ماه گذشته یارانه نگرفتند و نامشان از این لیست حذف شد. از آنجایی که همیشه کسانی هستند که به این موارد اعتراض کنند، دولت سامانه‌ای به آدرس hemayat.mcls.gov.ir طراحی کرده است. طبق اعلام وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی خانوار‌هایی که به دهک‌بندی خود اعتراض دارند، می‌توانند با ثبت تغییرات درآمد، دارایی‌ها و شرایط ویژه خود در این سامانه دوباره درخواست بررسی دهک‌بندی خود را ارائه کنند.
در این سامانه که مبنای پرداخت یارانه است، شرایط جدید اقتصاد خانوار‌ها اعم از دهک درآمدی، مشمول‌بودن یا نبودن یارانه نقدی، گزارش‌های کامل از حساب‌های بانکی، وضعیت درآمد خانوار، مالکیت خودرو، داشتن کد بورسی و... منتشر شده است. مبنای این اطلاعات هم وضعیت اقتصادی خانوار‌ها از سال ۹۹ تا امسال است. بخش عمده این اطلاعات درباره حساب‌های بانکی است؛ هرگونه تراکنش بانکی اعم از خرید با کارت، انتقال وجه حساب به‌حساب، پایا، ساتنا و کارت به کارت در سابقه اقتصادی خانوار ذخیره میشود و همین اعداد و ارقام مبنایی برای تغییر دهک درآمدی خانوار است.
سامانه استعلام رتبه اعتباریرتبه اعتباری، بهترین راه برای مشخص شدن تعهد داشتن یا بدحسابی افراد در پرداخت اقساط بانکی است. به همین دلیل بانک مرکزی سامانه‌ای طراحی کرده تا وام‌دهنده بتواند رتبه اعتباری کسانی که می‌خواهند تسهیلات دریافت کنند را بررسی کند. سامانه ics۲۴.ir، سامانه تعیین اعتبار بانک مرکزی است.
در اعتبارسنجی بانکی، از جمله استعلام تسهیلات، از طریق استعلام از بانک مرکزی، اطلاعاتی مثل وام‌ها و تسهیلات بانکی که توسط فرد گرفته شده، پرداخت یا عدم پرداخت تسهیلات دریافتی و پرداخت به موقع یا با تاخیر آن وام‌ها، بدهی‌های فرد به سازمان امور مالیاتی کشور، گمرک و قوه قضائیه، بیرون می‌آید. حتی مسدودشدن کارت بانکی، اگر به‌دلیل توقیف حساب بانکی شخص، انجام شود، هم اثر منفی قابل‌توجه بر نمره اعتبارسنجی او خواهد داشت.
در اعتبارسنجی با استفاده از اطلاعات بانکی، سابقه اعتباری فرد، محاسبه میشود و یک عدد از صفر تا ۹۰۰ به عملکرد و رفتار شخص در سیستم بانکی کشور، برای او در نظر گرفته میشود که هرچه این عدد، بیشتر باشد، به معنای این است که فرد رتبه اعتباری قابل قبولی برای دریافت وام دارد. در حال حاضر، اعتبارسنجی بانکی، برای اشخاص حقیقی مصرفی، یعنی افرادی که متقاضی خرید اعتباری، مثل خرید خودرو از لیزینگ هستند، اشخاص حقیقی حرفه‌ای، یعنی اشخاص حقیقی دارنده کسب و کار و سوم، اشخاص حقوقی و شرکت‌ها انجام میشود.
سامانه دریافت اعتبار ۲۰ میلیونی خرید کالاسامانه ثبت‌نام دریافت اعتبار ۲۰ میلیون تومانی یکی از طرح‌های جدید دولت است که از اواخر بهمن ماه راه‌اندازی شد و متقاضیان می‌توانند برای خرید لوازم خانگی و همچنین کالا‌هایی مثل برنج، گوشت و مرغ، قند و شکر، پوشاک، کیف و کفش، خشکبار و شیرینی و حتی کالای خواب اعتبار ۲۰ میلیون تومانی دریافت کنند. کسانی که می‌خواهند در طرح عید تا عید که با همکاری اتاق اصناف و وزرات صمت اجرا میشود، شرکت کنند و برای خرید کالا اعتبار ۲۰ میلیون تومانی بگیرند، قبل از هر چیز باید به سایت eidtaeid.ir/shopping-landing مراجعه کنند.
برای دریافت این اعتبار بعد از اینکه وارد سامانه شدید باید روی گزینه شرکت در طرح کلیک کنید و نرم افزار مربوط به این تسهیلات را دانلود و نصب کنید. نکته مهم برای دریافت این اعتبار، رتبه اعتباری فرد متقاضی است. در مراحل ثبت‌نام این تسهیلات توضیح داده شده اگر رتبه اعتباری متقاضی از طرف بانک A یا B باشد، می‌تواند اعتبار ۲۰ میلیون تومانی بگیرد.
رتبه اعتباری بالا هم مربوط به گردش حساب است و هرچه گردش حساب بالاتری داشته باشید، رتبه اعتباری بهتری دریافت می‌کنید. حدود ۲۰ هزار فروشگاه لوازم خانگی در این طرح شرکت کرده‌اند و نمایشگاه‌های بهاره که در پنج نقطه شهر تهران از ۱۵ تا ۲۵ اسفندماه برگزار میشود نیز به این طرح پیوسته‌اند. سود اعتبار این طرح برای مردم صفر درصد است و بانکی که معرفی میشود، ضمانت‌کننده اعتبار ۲۰ میلیون تومانی پس از اعتبارسنجی است و کسی که می‌خواهد این تسهیلات را دریافت کند نیازی به چک و سفته برای ضمانت ندارد.
سامانه رجیستر گوشی مسافریدر یک سال گذشته حتما نام این سامانه و کلمه رجیستری را زیاد شنیده‌اید، چون با ورود آیفون ۱۴ و بعد از آن آیفون ۱۵ این گوشی‌ها رجیستری نشدند و عملا امکان استفاده از آنها وجود ندارد. سامانه همتا ۲۸ مهر سال ۹۶ و توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت و با هدف جلوگیری از ورود و قاچاق گوشی‌های نامعتبر و تقلبی و واردات غیرقانونی راه‌اندازی شد. همه گوشی‌های هوشمند که وارد ایران م شوند باید در این سامانه ثبت شوند و فقط گوشی‌هایی امکان فعال‌سازی دارند که در این سامانه ثبت شده باشند.
سامانه همتا یا همان سامانه هوشمند مدیریت تجهیزات ارتباطی با آدرس hamta.ntsw.ir در دسترس متقاضیان است. برای فعال‌سازی از طریق سایت همتا، بعد از ورود به سایت سامانه باید روی قسمت فعال سازی کلیک کنید. بعد از اینکه وارد قسمت فعال سازی شدید باید شماره تلفن همراه، شناسه IMEI و کد فعال‌سازی را وارد کنید تا گوشی شما در سامانه همتا ثبت شود.
IMEI همان شناسه ۱۵ رقمی منحصربه‌فرد هر تلفن همراه است که با استفاده از آن می‌توان گوشی موبایل جدید را در شبکه مخابراتی ردیابی کرد. حواستان باشد همه گوشی‌هایی که از فروشگاه می‌خرید یا خودتان از خارج از کشور می‌آورید، باید در این سامانه رجیستری شود. بدون فعال‌سازی، گوشی شما غیرقانونی تشخیص داده میشود و به‌همین دلیل بعد از مدتی از کار می‌افتد. درست مثل کسانی که آیفون ۱۴ و ۱۵ می‌خرند و هر چند وقت یک‌بار از کار می‌افتد و دوباره با پرداخت مبالغ سنگین آن را کار می‌اندازند و این پروسه به‌دلیل غیرقانونی بودن این گوشی همچنان ادامه دارد.
سامانه شبکه ملی اعتبارنام این سامانه با طرح‌های حمایتی و از همه مهمتر کالابرگ گره خورده است. شبکه ملی اعتبار یا به اختصار «شما»، یک سامانه و اپلیکیشن موبایلی است که امکان مدیریت اعتبار و طرح‌های حمایتی را برای مشمولان فراهم می‌کند. سرپرست خانوار با مراجعه به این سامانه می‌تواند متوجه شود که کالابرگ الکترونیک آنها به حساب شان واریز شده یا نه.
همچنین در صورتی که از این کالابرگ استفاده کرده باشند، با مراجعه به سایت شبکه اعتبار می‌توانند از مانده اعتبار خود مطلع شوند. از طریق کالا برگ می‌توان شیر، پنیر سفید، ماست کم چرب، مرغ، تخم مرغ، روغن مایع، ماکارونی، قند و شکر، برنج، مرغ و گوشت را خریداری کرد. همچنین با استفاده از این سامانه می‌توانند فروشگاه‌های نزدیک محل سکونت خود را بشناسند.
سامانه هدااین سامانه هم جدید است. سامانه احراز هویت دیجیتالی ایرانیان یا به اختصار هدا برای ثبت ولادت و صدور هوشمند شناسنامه نوزاد طراحی شده است. با این سامانه به آدرس auth.ncr.ir/hooda-api سرپرست نوزاد می‌تواند به صورت غیر حضوری شناسنامه الکترونیک دریافت کند. سازمان ثبت احوال کشور برای کاهش جعل گواهی‌های ولادت و کاهش هزینه‌های چاپ گواهی‌های فیزیکی و جلوگیری از امکان خطای کاربر در ورود اطلاعات، سرویس آنلاین دریافت اطلاعات گواهی ولادت با همکاری وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی را طرحی کرده تا اطلاعات متولدین به صورت آنلاین به سازمان ثبت احوال ارسال شود.
متقاضی ثبت ولادت با ورود به پنجره سهیم و انتخاب خدمات مورد نظر و سپس وارد کردن کد رهگیری باید اطلاعات خود را وارد کند. این اطلاعات به محض تایید به صورت هوشمند به کارتابل واحد ثبتی مربوط ارجاع و فرایند صدور شناسنامه ارسال و به نشانی متقاضی فرستاده میشود. حتی در این سامانه و در قسمت سهیم، متقاضیان دریافت شناسنامه می‌توانند به صورت آنلاین با مشاور برای انتخاب نام نوزاد مشورت کنند.
سامانه یکپارچه خرید خودرو۱۳ اردیبهشت سال گذشته وزیر وقت صمت، با معرفی سامانه یکپارچه فروش خودرو، عرضه خودرو‌های داخلی را از طرق دیگر ممنوع اعلام کرد. به‌همین دلیل از آن زمان به بعد شرکت‌های عرضه‌کننده خودرو‌های صفر، فقط می‌توانند از طریق این سامانه به مردم خودرو بفروشند. هدف از راه‌اندازی این سامانه، ایجاد تعادل در بازار خودرو از کارخانه به مصرف کننده و حذف دلال‌ها از این بازار اعلام شده است. آدرس سامانه فروش یکپارچه خودرو esalecar.ir است.
در این سامانه بازه زمانی مشخصی برای عرضه خودرو تعیین میشود، همچنین عرضه همزمان محصولات شرکت‌های خودروسازی در یک بازه مشخص خواهد بود و فروش محصولات همه خودروسازان دولتی و خصوصی فقط از طریق سامانه یکپارچه فروش خودرو انجام میشود. متقاضیان خودرو، برای ثبت‌نام در سامانه یکپارچه فروش، باید شرایط مشخصی را داشته باشند.
این شرایط در هر مرحله تغییر می‌کند، اما یکسری نکات ثابت است؛ مثلا هر کد ملی مجاز به خرید یک دستگاه خودرو از مجموع شرکت‌های خودروسازی است. حداقل سن مجاز متقاضیان، ۱۸ سال است. داشتن گواهینامه رانندگی معتبر برای خرید خودرو الزامی است. متقاضیانی که در ۴۸ ماه گذشته در شرکت‌های ایران خودرو و سایپا و در ۲۴ ماهه گذشته از سایر خودروسازان خودرو خریداری کرده‌اند، امکان ثبت‌نام در مراحل جدید را ندارند.
منبع: روزنامه هفت صبح
tags # یارانه سایر اخبارمنبع: زیسان
کلیدواژه: یارانه اعتبار ۲۰ میلیون تومانی سامانه ثبت سازمان ثبت احوال سامانه یکپارچه سامانه خودنویس سامانه ثبت نام راه اندازی شد رتبه اعتباری ثبت نام کنند همین دلیل انجام می شود سامانه همتا یارانه نقدی اشخاص حقیقی برای دریافت ودیعه مسکن بانک مرکزی احراز هویت وام ازدواج ثبت نام سامانه هم شرکت کنند طراحی شده برای خرید کد رهگیری فعال سازی دهک بندی برای ثبت گوشی ها شرکت ها شمش طلا وام ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت zisaan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «زیسان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۸۷۳۴۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
خرافات عجیب ایرانیان دوران قاجار؛ از ناخن هدهد تا آش مخصوص شاه برای جلوگیری از وبا
در ادوار مختلف تاریخ ایران رد پای خرافه‌گرایی به‌خوبی دیده میشود؛ دوران قاجار نیز از این امر مستثنی نیست. در ایران روزگار قاجار، گرایش به خرافات و بهره‌گیری از طلسم‌ها و تعویذ‌ها گسترده و عمومی بود.
به گزارش روزیاتو، نگاهی گذرا به تاریخ اجتماعی و فرهنگی کشور‌های مختلف جهان نشان میدهد که در ورای اندیشه‌ها و عقاید علمی، ایده‌هایی یافت می‌شوند که هیچ مبنای علمی و عقلانی برای آنها نمی‌توان یافت و به همین دلیل است که نام خرافه؛ یعنی چیزی پوچ و بی‌اساس به خود می‌گیرند. جالب آن‌که گاهی اوقات همین خرافات چنان نیرویی پیداکرده‌اند که به تمامی قیدوبند‌های علمی پشت پا زده و باعث انجام اعمال عجیب‌وغریبی در بین معتقدان شده‌اند.
در ادوار مختلف تاریخ ایران رد پای خرافه‌گرایی به‌خوبی دیده میشود؛ دوران قاجار نیز از این امر مستثنی نیست. در ایران روزگار قاجار، گرایش به خرافات و بهره‌گیری از طلسم‌ها و تعویذ‌ها گسترده و عمومی بود. بااین‌حال توسل به چنین روش‌هایی بیشتر عملی زنانه تعریف می‌شد؛ چراکه که زنان به دلایل مختلف، بیش از مردان مستعد گرایش به خرافه بودند و این امر حتی در بین زنان درباری و حرم‌سرا نیز به‌وفور مشاهده می‌شد.
خرافه؛ قدمتی به‌اندازه تاریخ بشرخرافات به معنای «اعتقادات بی‌اساس که باعقل و منطق و واقعیت سازگاری نداشته باشد» و خرافه‌گرایی به معنای «پیروی از عقاید باطل و بی‌اساس که با درجه فرهنگ و دانش جامعه‌ای که منسوب بدان است، هیچ‌گونه تناسبی نداشته باشد»، قدمتی به‌اندازه تاریخ بشر دارد و مختص فرهنگ و جامعه‌ای خاص نیست، بلکه گستره آن تمام جوامع و فرهنگ‌ها را در برمی‌گیرد و حتی امروزه در عصر علم و فن‌آوری هنوز شاهد اعتقاد به برخی از این عقاید خرافی هستیم.
گرایش به خرافه در ایران عصر قاجاردر ایران نیز همانند سایر ملل جهان خرافات و خرافه‌گرایی از زمان باستان وجود داشته است. خرافات در ادوار مختلف تاریخ ایران با علومی، چون نجوم، طالع بینی و اخترشناسی درآمیخته بود، اما در دوره مورد بحث، یعنی دوران قاجار، خرافات با بهره جستن از برخی اصول و مبانی دینی و اسلامی راه نفوذ به مذهب و اذهان ایرانیان مسلمان را یافت و دعانویسی، تعویذنویسی، جادو و جنبل و … در عمق اذهان مردم این دوره نفوذ پیدا کرد.
گرایش به جادو و جنبل از اصلی‌ترین مظاهر تمایل به خرافه در جامعه عصر قاجار بود و این خرافه‌گرایی جوانب مختلف زندگی اجتماعی مردم را تحت‌تأثیر قرار داده بود؛ زندگی زناشویی و خانوادگی، روابط با اقوام و خویشان، معیشت و اقتصاد و حتی پزشکی و درمان، همه و همه در چنبره عقاید خرافی قرارگرفته بودند و همان‌طور که قبلاً اشاره شد، درآمیختگی این عقاید خرافی با عقاید دینی و مذهبی، بستر مناسب‌تری برای پذیرش آنها فراهم کرده بود.
انواع مختلف طلسم‌ها و تعویذ‌ها از سنگ‌های قیمتی گرفته تا اجزای گیاهان، اعضا و اندام‌های حیوانات و حتی انسان، الواح و تندیس‌هایی از فلز، خمیر، پوست، مو و پارچه را شامل می‌شد و کاربرد‌های گوناگونی داشت که توسط رمال‌ها و دعانویس‌ها تجویز می‌گردید. مردم نیز با اعتقاد راسخی که به خرافات داشتند، از این طلسم‌ها و تعویذ‌ها برای حل مشکلات زندگی خود استفاده می‌کردند و حتی گاه بهای گزافی بابت آن می‌پرداختند.
جیمز موریه در «سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی» دراین‌باره از قول درویشی که چندی هم‌سفر حاجی‌بابا شده می‌نویسد: «اگر دم خرگوش را در زیر بالین کودک نهی، خواب آورد… چشم و استخوان کعب گرگ اگر به بازوی طفلی بندد، جرأت بخشد. اگر روغن گرگ به لباس زنی مالند، شوهر از او دل‌سیر شود. زهره گرگ دافع نازایی زن است. ناخن هدهد زبان‌بندی و چشم خفاش خواب‌بندی را شاید…. با اعضا و اجزای او (میمون) ادویه‌ای چند بسازیم، به بهای طلا به اندرونیان شاه توانیم فروخت… جگر میمون اکسیر محبت است. پوست بینی او پادزهری‌ست تریاق همه سموم، خاکسترش را هرکه ببلعد… (در) تقلید و تردستی و چابکی و حیله و زیرکی، مانند او شود»
بدیهی بود که با این پذیرش گسترده عقاید خرافی در جامعه آن روز، رمالی و دعانویسی شغل پررونق و پردرآمدی محسوب می‌شد و رمالان و دعانویسان مورد اقبال عامه مردم قرار می‌گرفتند. نکته جالب آن بود که این اقبال عمومی برای رمالان و دعانویسان یهودی و دراویش، بیشتر از دیگر رمالان بود.
به گزارش برخی منابع تاریخی، رفت‌وآمد مردم به‌ویژه زنان به خانه ملا‌های یهودی برای گرفتن دعا و طلسم و امثال آن در دوره قاجار به حدی گسترده شده بود که حکومت به فکر چاره افتاد و طی حکمی، رفت‌وآمد زنان مسلمان به خانه‌های یهودیان را ممنوع کرد.
دراویش نیز در کار رمالی و دعانویسی مورد اقبال عامه مردم بودند؛ به‌طوری‌که این اقبال و توجه از دید خارجیان نیز به دور نمانده و برخی از آنها مانند لایارد در نوشته‌های خود به شهرت و توجه مردم به دراویش اشاره‌کرده‌اند: «دراویش دعانویس در میان مردم از نفوذ و احترام ویژه‌ای برخوردارند… زنانی که طالب فرزند پسر هستند و دختران دم‌بخت و نیز پیرمردانی که در پی ازدواج با زنان جوان هستند و حتی مردانی که می‌خواهند از خطرات و آسیب‌ها در امان باشند، به درویش‌ها مراجعه می‌کنند و آنها برایشان دعا و تعویذ می‌نویسند… (آنها) حتی به اندرونی اعیان و بزرگان نیز راه دارند».
استخاره‌های عجیب در دوران قاجاراستخاره در ایران عصر قاجار به شیوه‌های مختلف انجام می‌شد، به وسیله قرآن، تسبیح، نوشتن نیت بر کاغذ و قرار دادن آن در پاکت و قرار دادن در میان صفحات قرآن و غیره؛ اما آنچه مهم است کار‌هایی است که برای انجامشان به استخاره متوسل می‌شدند؛ به عنوان مثال به نیت انتخاب مناسب‌ترین طبیب از بین چند نفر، انتخاب یک روش درمانی، چون زالو انداختن بر لثه که از سوی فخرالاطبا صورت می‌گرفت که آیا زالو را به لثه دندان شاه بیندازند یا خیر؟ یا دارو دادن به مریض که گاه به سبب تعدد در دارو‌ها استخاره در چند مرحله انجام می‌شد که آیا این دارو به مریض خورانده شود یا خیر؟
در این خصوص حکایتی نقل شده است که میرزا جعفر، نبض مریض را گرفته، مدتی فکر کرد و بعد از مدتی تسبیح بلندی برداشت و چشمش را بر هم گذاشت، استخاره‌ای کرد و با آواز بلند گفت: خدایا صلاح می‌بینی فلوس به این بنده خدا بدهم؟ اگر خوب می‌آمد با ترازو فلوس را می‌کشید، می‌داد و پولش را می‌گرفت. اگر برای فلوس خوب نمی‌آمد، مجددا استخاره می‌کرد و گفت: اگر ترنجبین بدهم، چطور است؟ باز آن هم اگر خوب نمی‌آمد، استخاره‌ای دیگر می‌کرد و عناب را جویا می‌شد و بالاخره استخاره خوب می‌آمد.
نقش پررنگ خرافه در روند درمان بیماریهاجامعه مسلمان دوره قاجاریه بدون توجه به اصل قوانین بهداشتی فقط ظاهر دستورات بهداشتی اسلام را رعایت کرد و خرافات و اوهام بسیاری به نام دین و مذهب وارد افکار و اعتقادات آنان شده بود و اگر کسی با این اوهام و عقاید خرافی مخالفت می‌کرد و یا در صدد مبارزه با آن برمی آمد لعن و تکفیر می‌شد. بسیاری از مردم معتقد بودند که «بهشت جای اغنیا نیست و هر مسلمانی که لباس و تن او آلوده به جانوران طفیلی مانند شپش نباشد به بهشت راه نخواهد یافت. همین باور‌ها و دیدگاه‌های خرافی از یک سو در زمینه بهداشت و درمان مهمترین مانع رسیدن به جامعه سالم عهد قاجاریه بود که خواسته و ناخواسته به گریبان مردم چنگ انداخته و هر ساله با شیوع بیماری‌های مختلف مسری و غیرمسری جان مردم را می‌گرفت.
عامل مهمی که مردم را به سوی باور‌های غلط می‌کشانید وضعیت ابتدایی و عقب مانده پزشکی در ایران بود. بیمار یا دسترسی به دوا و دکتر نداشت و یا به عملکرد او اطمینان نداشتند. همین مسئله گرایش به جادو را در بیشتر نقاط کشور افزایش می‌داد. بستن نخ یا پارچه‌ای به درخت برای رفع بیماری و دست یابی به حاجت نمادی از جهالت مردم این دوره بود. بسیاری از درمان‌ها هم ناشی از ساده لوحی بسیار بود. تخم مرغ پخته‌ای که روی پوستش دعایی نوشته شده و آن را بیست و چهار ساعت زیر بغل نگاه داشته اند و الماس آویخته به گردن که موجب تقویت نیروی بدن میشود. تماس با این سنگ قیمتی ترس را از بین می‌برد و انسان را از حملات صرع در امان نگه می‌دارد همچنین موجب میشود دندان‌های کرم خورده بدون درد بریزد.
عده‌ای نیز با اعتقاد به دخالت نداشتن در امر تعجیل و تأخیر در مرگ هر چیز را خواست خدا می‌دانستند و به همین دلیل هیچ کوششی برای بهبود اوضاع انجام نمی‌دادند. عده‌ای دیگر گرفتن و آویختن دعای وبا و خواندن نماز خوف و نبردن اسم وبا مخصوصاً جلوی اطفال و موچ کشیدن به جای بردن نام بیماری را عامل دفع شیوع آن دانسته و تلاش داشتند این گونه از سرایت آن جلوگیری کنند.
از دیگر خرافات رایج در این دوره برای درمان امراض و مبارزه با بیماری‌ها باور به دخالت داشتن اجرام آسمانی در سرنوشت انسان‌ها و در نتیجه نحس و یا سعد بودن ساعت نوشیدن دوا بود. به همین دلیل، هرگاه منجمان می‌گفتند که در این روز و ساعت نوشیدن دوا درست نیست بیماران موافق حکم و مشورت او دوای طبیب را مصرف نمی‌کردند. یا اینکه ناخوشی مزمن کودکان و ناباروری زنان بر اثر چشم بد است و برای مقابله با آنها به طلسم روی می‌آورند. بیماری صرع را تحت تأثیر جن دانسته و به همین دلیل می‌گویند فلانی دعایی است دوایی نیست.
گاهی عامل شیوع بیماری را حضور غیرمسلمان و یا کفار در منطقه می‌دانستند. زمانی که همه گیری بیماری وبا همراه با اقدامات هیئتی انگلیسی به سرپرستی سرکنت لوفتوس در شوش برای تصاحب لوح قبر دانیال یکی شده بود خشم مردم را برانگیخت. واکنش مردم چنان شدید بود که تا چندین سال هیچ هیئتی نتوانست در این منطقه به کاوش ادامه دهد چرا که نام مسیحی به شیوع بیماری مترادف شده بود.
از دیگر باور‌های غلط مردم اعتقاد به پاکی آب‌های جاری بود که تحت هر شرایطی می‌شد نوشید. چنان که همین عامل موجبات شیوع بیماری‌های مهلکی، چون حصبه و وبا در دوره قاجار شده بود. این افکار بین همه اقشار مردم از روستایی و عشایر و شهرنشین دیده می‌شد و جالب‌تر این بود که شاهان قاجار خود در رأس جامعه ایران از بند این اوهام رها نبودند.
ناصرالدین شاه فرنگ رفته و علاقه‌مند به اصلاحات و مظاهر تمدنی اعتقاد داشت خوردن آشی مخصوص در زمان شیوع بیماری وبا مانع از ابتلای وی به این بیماری مهلک میشود و در نتیجه هر ساله دستور پختن این آش نجات دهنده را می‌داد.
از مطالبی که دکتر فووریه از آن یاد می‌کند وارد شدن الماس کوه نور به لیست دوا‌های شاهی بود. هنگامی که در محلات تهران آنفلوانزا شایع شد و به اندرون کاخ سلطنتی نیز راه یافت و تنی چند از درباریان را به کام مرگ کشانید، ناصرالدین شاه نیز به این بیماری مبتلا شد و بعد از بهبود زمانی که فووریه به عیادت وی رفته الماس دریای نور را از جیب خود بیرون آورده و به او نشان میدهد و می‌گوید: «چون همراه داشتن آن باعث تقویت مزاج است آن را در جیب خود گذاشته ام».
خرافات در حرم‌سرای شاهان قاجاردامنه اعتقاد به خرافات محدود به مردم عادی جامعه قاجار نبود، بلکه درباریان و حکومت‌نشینان و در رأس آنها شخص شاه نیز اغلب انسان‌هایی خرافی بودند؛ چنانچه برخی از منابع تاریخی به خرافه گرایی ناصرالدین‌شاه و مظفر الدین‌شاه اشاره‌کرده‌اند، اما نکته قابل‌توجه این است که القای خرافات و جادو و جنبل دامن زنان دربار را بیش از مردان گرفته بود و خرافات در بین زنان درباری و به‌خصوص زنان حرم‌سرا رواج بیشتری داشت. این مسئله بیش از همه خود را در حسادت زنان شاه به سوگلی‌ها و فرزندان آنها نشان می‌داد و نقش مهمی در ناپدید شدن و یا مرگ فرزندان شاه داشت.
به‌عنوان نمونه دکتر تولوزان در گزارشی راجع به مرگ یکی از شاهزاده‌های موردعلاقه ناصرالدین‌شاه (ملک قاسم میرزا) محرمانه به وی اشاره می‌کند که طفل بی‌گناه براثر دارو‌های سمی و آلوده که توسط دعانویس‌ها تجویزشده مسمومیت شدید پیداکرده و از دنیا رفته است. سیل نامه‌ها و هدایای بی‌شمار که طی چند روز بعد از این واقعه از اندرونی شاه به خانه رمالان و فال‌گیران و دعانویس‌ها سرازیر شد، مدعای دکتر تولوزان را تأیید می‌کرد؛ این هدایا از طرف زنانی بود که با کمک جادوگران و رمالان، ملک قاسم میرزا را نابود کرده بودند.
علل گرایش به خرافات در عصر قاجاردر مورد چرایی گسترش خرافات در جامعه قاجار می‌توان علل زیادی برشمرد، اما دو عامل بیش از همه در این گرایش‌ها مؤثر بود که در ادامه به آن می‌پردازیم:
۱. ترس و فشار‌های محیطی؛ در طول تاریخ وقتی جامعه‌ای دستخوش اضطراب، درماندگی و نومیدی می‌شد و راهی برای گریز یا بهروزی نمی‌یافت، گرایش به اعتقادات خرافی به‌عنوان تنها راه کاهش آلام و مصیبت‌های جوامع تحت سلطه شناخته می‌شد.
در جامعه قاجار نیز این درماندگی و اضطراب در سطوح مختلف جامعه به‌وفور وجود داشت؛ شکست ایرانیان در جنگ با روس و از دست رفتن بخش‌هایی از خاک کشور، حضور بیگانگان به‌ویژه انگلیس و روسیه که با نیرنگ‌های مختلف در امور داخلی و خارجی ایران مداخله می‌کردند و امتیاز کسب می‌کردند، استبداد پادشاهان قاجار که مردم و مملکت را رعیت و ماترک خود می‌دانسته و در حق آنها ظلم و اجحاف می‌کردند، وجود راه‌زنان به‌ویژه در مناطق دور از پایتخت که اموال مردم را به غارت می‌بردند و…، همه و همه زمینه گرایش به اعتقادات خرافی را برای التیام و کاهش مصیبت‌های جامعه فراهم می‌کرد.
ناگفته نماند که زنان علاوه بر موارد بالا، از تبعیض‌ها، خشونت و رفتار مردان جامعه آن روز نیز احساس ناامنی و اضطراب می‌کردند. درواقع در جامعه قاجار حقوق زنان تا حد زیادی نادیده گرفته می‌شد و این خود عامل مهمی برای گرایش بیشتر آنها به جادو و جنبل و خرافه بود. در همین خصوص میرزا فتحعلی آخوندزاده خشونت رفتار و مفاسد اخلاقی مردان را عامل پناه‌بردن زنان به طلسمات و خرافات می‌دانست و خواهان اصلاح وضعیت حقوق زنان و به‌ویژه ممنوعیت چندهمسری بود.
زنان دربار قاجار به‌ویژه زنان حرم‌سرای شاهی نیز از این امر مستثنی نبودند؛ به‌ویژه آن‌که آنها از زخم‌های روحی شدیدی که ناشی از عیاشی شاهان قاجار بود آسیب می‌دیدند و خود را اسیر حرم‌سرا می‌دیدند. اکثر آنها هرچند به لحاظ ظاهری خود را خوشبخت و مرفه معرفی می‌کرد، اما در حسرت یک زندگی ساده با شوهر بود نه اینکه با زنان دیگر برای جلب محبت شاه (شوهرشان) رقابت کند.
این مسئله در گرایش زنان حرم‌سرا به خرافات نقش مهمی بازی می‌کرد که نمونه آن را در توسل به طلسم‌ها و تعویذ‌ها برای جلب‌توجه و محبت شاه، کمک‌گرفتن از دعانویس‌ها برای از بین بردن فرزندان هوو‌های خود و… می‌توان دید.
علی‌اکبر دهخدا در مقالات «چرند و پرند» اشاره‌ای ظریف به ارتباط چندهمسری مردان و گرایش زنان به رمل و فال دارد و می‌نویسد: «خانه‌ای را که دو کدبانوست، یکی‌اش همیشه پیش جام‌زن است، یکی‌اش هم پیش رمال»
۲. جهل علمی؛ شاید بتوان گفت یکی از علل اصلی رواج خرافات در جامعه، جهل و ناآگاهی است. به هراندازه که انسان از درک حقایق، رابطه منطقی پدیده‌ها، قانون علت و معلول، تشخیص و فهم واقعیات عاجز باشد، به همان اندازه دچار خرافات و خرافه‌پرستی میشود. به قول مالینوفسکی «انسان زمانی به جادو متوسل میشود که نتواند شرایط زندگی و اتفاقات را از طریق دانش مهار کند»
در جامعه قاجار نیز به همان اندازه که مردم بی‌سواد بودند و از دانش بهره اندکی داشتند، به خرافات اعتقاد راسخ‌تری پیدا می‌کردند. بدیهی بود که در جامعه‌ای که بی‌سوادی و ضعف فرهنگی گریبان اکثر جامعه را گرفته بود و امر آموزش و تحصیل برای پسران غیرضروری و برای دختران عیب شمرده می‌شد، زمینه بیشتری برای پذیرش خرافات در بین مردم فراهم می‌آمد.
به همان اندازه که جامعه زنان را بیشتر از امر آموزش و کسب دانش محروم می‌کرد، به همان اندازه خرافات در بین آنها بیشتر گسترش می‌یافت.
زنان که در برخورد با مشکلات زندگی با توجه به جو مردسالار جامعه، آسیب‌پذیرتر بودند و به دلیل بی‌سوادی از شناخت راه‌حل‌های عقلی و منطقی عاجز می‌ماندند، برای تسکین و اقناع خود به هر اوهامی متوسل و معتقد می‌گردیدند؛ بدین‌ترتیب خرافه‌گرایی روزبه‌روز در بین آنها گسترش بیشتری پیدا می‌کرد.
ام فهد، زن مشهور عراقی کیست و چرا کشته شد؟